Jaloezie. De parasiet die relaties en geluk kan vermoorden. Open je poort en leef vrij!

De meest fundamentele voorwaarde voor geluk is vrijheid, zo leert het boeddhisme. Vrijheid van de mentale vormen van woede, wanhoop, jaloezie en misleiding. Ze worden ook wel beschreven als mentaal vergif of als de eerste symptomen van geestesziekte (wat overigens nog niet wil zeggen dat het geestesziekte is).

Zolang dit gif in ons bivakkeert kan er geen geluk/welzijn (gemoedsrust) zijn.

Jaloezie is een parasiet die irritatie, afstand, haat en gevangenschap veroorzaakt. Als je dieper kijkt naar dit ‘mentale gif', dan kun je ontdekken dat dat tenminste met twee verschillende verschijnselen te maken heeft: met hebzucht en met een zich vastklampen. En hebzucht en vastklampen hebben op hun beurt altijd een relatie met materiële zaken, met omstandigheden of met relaties. Het een kan er niet zijn zonder de verbinding met het andere.

Hebzucht kun je zien als een buitensporige verlangen naar rijkdom, status / sociale positie of macht. Iemand zou graag iets hebben, dat iemand anders al heeft, maar het is moeilijk voor hem / haar om het te krijgen. Meestal heeft deze 'honger' te maken met materiële zaken of met het idee van een betere situatie (die we slechts van de buiten kant zien) waarin iemand anders zich bevindt. Vaak kun je achteraf ervaren dat iemand die ‘rijk’ lijkt wel eens straat arm kan zijn. Wat is immers rijkdom, status en macht? Nan Huai Chin: ‘Berooid verlaten we deze wereld, zonder lintjes, zonder titels, zonder succes, zonder mislukking’.

De Dhammakaya Foundation (Bangkok) Paperback: “Handleiding van de vrede” zegt over rijkdom:

"Kijk nooit op je eigen rijkdom neer" Dit kan betekenen dat je tevreden kunt zijn met bijvoorbeeld je ouders, je echtgenoot en je kinderen, met ons werk of iemands nationaliteit. Zelfs als er in jouw beleving iets fout aan zou zijn, is het noodzakelijk om de 'trots' te ontwikkelen voor die ‘rijkdom’ (let op: geen arrogante trots), dat maakt het de moeite waard om geleidelijk aan de nodige verbeteringen aan te brengen - in plaats van te pogen om het probleem op te lossen door van iemand anders iets weg te nemen (partner, werk, etc.). Als mensen tevreden met iets zijn, hebben ze de neiging om er vooruitgang mee te boeken - omdat tevredenheid, goed begrepen, aanmoedigt om werk te maken van dat waarmee we in contact komen. Je moet accepteren hoe je bent en gebruik maken van dat wat je hebt om het allerbeste uit jezelf naar boven te laten komen.

Als mensen zich al zelfverzekerd en tevreden voelen met de dingen die ze hebben of de situatie waarin ze zich bevinden, willen sommigen daar stevig aan vastklampen. Feitelijk proberen ze mogelijke verandering niet toe te staan. Jaloezie heeft in deze situatie alles te maken met het bewaken en zo nodig afslaan van alle mogelijke ‘aanvallen’ die, alleen in hun gedachten en soms als gevolg van ervaringen uit het verleden, hun positieve gevoel of emotie zou kunnen verpesten. Er is een voortdurend bewust- en alert zijn van mogelijke 'indringers'.

Iemand die jaloers is, lijdt in ieder geval aan gevoelens / emoties van onzekerheid, gebrek aan (zelf)vertrouwen, bezorgdheid en angst. Hij / zij zet zichzelf in een gevangeniscel van woede, haat, tekort, hulpeloosheid en antipathie. Een opstelling en houding waarin openheid, geïnteresseerd, gelukkig, positief, vreedzaam, liefdevol, sterk en relaxed zijn, nauwelijks nog een kans krijgt. Een gevangenschap veroorzaakt door zijn/haar eigen mentale gif en dus niet het ervaren van vrijheid en volledig geluk.

Jaloezie vergiftigt helaas niet alleen de persoon die jaloers is. De mentale symptomen besmetten en vervuilen ook relaties met anderen. Die besmetting kan uiteindelijk ‘dodelijk’ voor die relatie zijn. Daarmee wordt dan ook op een ‘natuurlijke manier’ het tegenovergestelde bereikt van dat wat de persoon die jaloers is juist niet wil. Jaloezie verwordt tot een soort persoonlijk masochisme. Jezelf pijn doen met ontevredenheid en door de fantasieën die je in je hoofd toe laat.

Detective gedrag van een van de partners ten opzichte van de andere - het altijd alert en wakker zijn en het geven van aandacht aan mogelijke 'indringers' – tonen geen vertrouwen in het hebben of het kunnen of willen opbouwen van een onvoorwaardelijke liefdesrelatie.

De natuurlijke reactie van de andere partner is om manieren te vinden om de jaloerse partner tevreden te stellen. Er ontstaat een voor hem/haar onnatuurlijk gedrag van alertheid om situaties die jaloezie bij de ander zouden kunnen opwekken niet te laten ontstaan. En dat gedrag valt dan weer op als zijnde ‘verdacht’. Feitelijk wordt de situatie hierdoor alleen maar erger.

Inmiddels lijden er dan al tenminste twee mensen aan een gebrek aan vrijheid en een gebrek aan geluk, door 'iets' dat in verreweg de meeste gevallen alleen slechts in het hoofd van een van hen is bedacht.

Jaloezie schept afstand en is een parasiet die de band in een relatie of in een liefdesleven langzaam weg vreet. Mensen die van elkaar houden (of hielden) kunnen zich enorm door dit proces benadeeld voelen.

Is er een oplossing?

Wat hierboven beschreven is handelt over het algemeen over de gevolgen van jaloezie. Wil je er iets aan doen dan moet je beginnen bij de oorzaak, bij de bron.

Het is kiezen voor een manier van werken aan die bron (waar komt de jaloezie vandaan? Wat levert het je op (of wat verlies je er mee?), van oefenen en het creëren van zelfvertrouwen. Een stap voor stap leren om je emoties te managen totdat je gewend bent aan die nieuwe manier ( een van vertrouwen, openheid, tolerantie en vrijgevigheid) en het een gedrag is geworden van tevredenheid en vertrouwen in en met jezelf.  

Vergelijk jezelf niet met anderen. Vergelijk je huidige relatie niet met eerdere ervaringen die je mogelijk hebt gehad. Vertrouw jezelf en de ander (totdat het tegendeel zou blijken maar op voorhand) en geef elkaar mogelijkheden. Gebruik je fantasie en inlevingsvermogen om jezelf beter in plaats van slechter te voelen. Stop met het spelen van de detective in je relatie. Wees mindful, sta open voor het je bewust zijn van dat wat er speelt. Geef je volledige aandacht aan de liefde in je relatie die je hebt (alles wat je aandacht geeft groeit). Geef bewust liefde aan jezelf (jij bent de gene die 24 uur met jezelf op trekt). Open je poort! Laat zaken stromen. Laat elkaar vrij in wie en hoe je bent en in hoe je doet om je uniekheid met elkaar en de wereld om je heen optimaal te kunnen delen. Wees compleet. Waardeer en accepteer verschillen in karakters en soms in culturen en religies en vertrouw op jullie verbinding met elkaar. Daarmee versterk je je onderlinge band in plaats van dat je hem laat slopen.

Mindfulness bevat de energie van inzicht. Inzicht kun je zien als verlichting. Om dingen en situaties lichter, vrijer te maken, dus dingen (weer) te laten stromen.

Thich Nhat Hanh: "Inzicht is de bevrijdende factor. Het is wat ons bevrijdt en ruimte schept om transformaties te laten gebeuren."

Jaloezie kan je gemoedsrust en je relatie verpesten; het kan ook een signaal zijn om je te laten inzien dat het tijd is om je opstelling en houding, je gedrag te veranderen. In plaats van jaloezie toe te staan om je relatie met een ander te ruineren kun je er ook voor kiezen om het signaal te gebruiken om jezelf beter te begrijpen.

Als je daarentegen te maken krijgt met de jaloezie van anderen, geef dan duidelijke je grenzen aan en bescherm jezelf om vooral jezelf te blijven.

Een laatste, mogelijk trieste, stap is de laatste stap van equanimity (in balans blijven en stoppen met piekeren of lijden).

Als je de situatie waarin je met een ander zit niet kunt of wilt accepteren… vind een nieuwe situatie en wees je er daarbij wel van bewust dat je mogelijk ook daar nieuwe situaties waarin je je aan kunt irriteren tegen kunt komen.

Open je poort. Voel je (samen) vrij. Wees gelukkig en tevreden met dat wat je hebt. Leef de uniekheid die je bent.

Frans Captijn

www.captijninsight.com