Slechte communicatie? Probeer de vogeldisco eens.

Het blijft een onderwerp dat ons dagelijks bezig blijft houden…’Communicatie’. Niet alleen in mijn eigen managementteams en in de ondernemingsraden waarmee ik jaren lang gewerkt heb was het regelmatig weer een gesprekspunt. Ook van voormalige collega’s en tijdens symposia die ik bezocht was het een terugkerend onderwerp. En ook nu, in het werken hier in Thailand, wordt het door deelnemers eigenlijk standaard ingebracht.

Wat me altijd al is opgevallen is dat onze technische communicatiemiddelen er eigenlijk helemaal niet toe doen. Erger nog ze verslechteren onze communicatie zelfs. Nog nooit zijn er zoveel technische communicatiemiddelen voor handen geweest als tegenwoordig. Nog nooit is er zo erg geklaagd over ‘slechte’ communicatie. Het is er niet beter op geworden en, als je naar de verhalen luistert, het ligt altijd aan de ander, de zender.  

In zijn boek; ‘What life could mean to you’ van de Oostenrijks psycholoog en psychiater, Alfred Adler, noemt hij drie begrenzingen in leven. Een daarvan is dat we niet alleen op deze wereld rond lopen en dat het onmogelijk is om zonder enige vorm van samenwerking en contact met anderen te leven. Je kunt er misschien voor een tijdje dan wel bewust voor kiezen maar ook een kluizenaar heeft op zijn tijd aandacht nodig en heeft tenminste voor zijn/haar keuze tot isolatie enige vorm van aandacht gekend.

Wat is er toch met die communicatie en waarom lukt het door de eeuwen heen niet om te communiceren. Let wel, ik ben geen specialist die hier even de oplossing de wereld in wil gooien en ook voor mij blijft communicatie een punt van steeds weer ontdekken en aandacht. Wel wil ik mijn ervaringen en ideeën van hier met je delen.  

Met onze geboorte hebben we een unieke set van communicatiemiddelen mee gekregen. Werkelijk alles om optimaal contact met anderen te kunnen onderhouden en optimaal te kunnen communiceren. 
Toen niet en nooit niet kwam of komt er een i-phone of i-pad met het vruchtwater mee. We hadden ouders, of tenminste een moeder, en een omgeving die ons hielpen met onze communicatie. Je kreeg als baby niet een bordje met een emoticon voor gehouden over hoe je moeder, of de mensen in je omgeving zich voelde. Je zag de oprechte en verbindende lach van je moeder, je vader en anderen mensen om je heen die probeerde contact met je te maken. En met jouw lach en eerste geluidjes wist jij dan weer de show te stelen. Misschien was je nog niet sterk genoeg om je emoticon bordje in de lucht te steken om je stemming aan te geven.

Het wordt ook wel lichaamstaal genoemd. Onderdeel van non-verbale communicatie (dat Wikipedia ‘analoge communicatie’ noemt. Weer wat geleerd). Uitwisseling tussen mensen of levende wezens zonder woorden.

En naast lichaamstaal hebben we natuurlijk de verbale ‘met woorden’ communicatie.

En bij communicatie zijn er altijd tenminste twee levende wezens, de zender en de ontvanger (ouwe kost).

Wat gaat er nu mis?

Allereerst slaan we door in de non verbale communicatie. Ik bedoel daarmee niet de lichaamstaal maar onze zogenaamde technische ondersteuningsmiddelen. Emoties tonen middels een gevoel is geemoticoniseerd geraakt. Weg gevoel. En door steeds meer op een dag onze relatie met onze handapparaten te versterken merken we lichaamstaal uit onze omgeving niet eens meer op.

Ouders hebben, nee nemen, steeds minder tijd om in te zetten op het aanleren van communicatie en communiceren. De digitale (let wel, met dank aan Wikipedia, dus niet meer de analoge) oppas om de kinderen rustig te houden is geïntroduceerd. Aan de kinderopvang of de basisschool de taak om communicatie aan te leren. Dat is nogal een pittige en zware taak. Lof voor de docenten en begeleiders. Het oer gevoel van huis uit kan echter nooit (meer) worden over gebracht. We ontleren dus de manier van communiceren waar we alles voor hebben mee gekregen en zoals communiceren feitelijk bedoeld is. En hoe de nieuwe generatie daar dan weer mee om zal gaan wordt helemaal iets aparts. Als je al niet meer weet wat communiceren is dan is het ook moeilijk weer aan jou kinderen over te brengen. Maar wie weet komt die i-pad ooit wel met het vruchtwater mee omdat het technisch vast wel mogelijk zal zijn. Je kunt inmiddels immers diverse i-pads gewoon onder de douche mee nemen. Waar gaat het in het leven nog over...? Je ging toch douchen denk ik dan (maar ik ben ouderwets). 

Wat er verder mis gaat is dat we ons zelf niet eens de tijd gunnen om te luisteren naar dat wat er gezegd wordt. We multitasken wat af en daarmee knippen we onze aandacht die we maximaal maar voor 100% hebben in stukken. Neem daarnaast nog even de stemmen in je hoofd, je gedachten, die je voortdurend vanuit jouw overtuigingen adviezen geven en van bewust en zonder oordelen luisteren is gewoonweg niets meer over.

De tijd die een ander spreekt, gebruik jij om je eigen verhaal op te maken om, zodra de ander uitgesproken is jouw verhaal in te brengen. En jij denkt dat daar naar wordt geluisterd? Er gebeurt precies het zelfde. Anderen gebruiken jouw spreektijd voor zichzelf. Het lijkt meer op pure tijdverspilling. Een maf spelletje als je er zo naar kijkt. 

Als mijn dochter hier bij me is merkt ze steeds weer op dat de plek waar ik hier woon, met name ’s ochtends heel vroeg, wel op een vogeldisco lijkt. Het is een ontwaken van de natuur die je stil laat staan om naar te luisteren. Een verademing, genieten van luisteren, er is zoveel unieks te horen.

Tijdens de meditatie lessen in de ochtend richten we onze aandacht regelmatig op dat luisteren.

Ik vraag mensen om aandacht te geven aan de richting van de individuele geluiden, van het verschil in afstand van die geluiden, van ritme, van melodie die ze kunnen ontdekken en van de harmonie van alle geluiden samen. Van het leven in het dorp dat op start en van de natuur. Als je zo leert luisteren heb je niet eens meer een horloge nodig want elk moment van de dag hoort anders. Het heet ook wel verbinding. Onderdeel van communicatie.

Als je het hebt over slechte communicatie dan ligt dat helaas grotendeels aan jezelf. In je rol van ontvanger neem je niet eens de tijd om optimaal gebruik maakt van zonder te oordelen te kunnen luisteren en van het ervaren van wat de ander met zijn of haar lichaamstaal te zeggen heeft. Ja kan bijvoorbeeld immers in die combinatie wel eens heel erg nee zijn en omgekeerd.

Zodra het dus weer over slechte communicatie gaat, zet dan zelf eens een stap. Probeer het eens, leer te luisteren. Daar heb je Thailand niet voor nodig. Je hoeft alleen je eigen houding maar een beetje aan te passen en te kiezen voor verbinding.

Slechte communicatie? Probeer de vogeldisco eens. Die beestjes zitten ook rond jouw huis. Zelfs in de stad.

Frans Captijn
www.captijninsight.com