Waar mensen toe in staat zijn als het woord acceptatie niet bestaat.

En daar zit je dan toch eerst even met een mond vol tanden…

Afgelopen week ontmoette ik een vrouw in de stad toen ik een kop koffie dronk terwijl mijn scooter een grote onderhoudsbeurt kreeg. Vlak voor het gesprek maakte ik, altijd dwalend met mijn foto toestel, bij toeval (?), in het centrum de foto bij dit blog.

We raakten aan de praat over wat ik hier zoal deed. Ze reageerde op de boeddhistische uitleg van equanimity / balans die ik gaf en het woord accepteren dat daar in voor komt.

Zij kende geen acceptatie vertelde ze me. Ze was al jong getrouwd. Toen ze 21 jaar was hadden ze al een kindje en was ze een aantal maanden zwanger van hun tweede. Die middag, net na het vieren van een familieverjaardag, kreeg ze het bericht dat haar man bij een explosie op zijn werk was omgekomen. Ze gaf me na dit korte en intens trieste verhaal aan dat acceptatie voor haar in die situatie nooit heeft bestaan en is geen acceptatie aan. Voor haar was het de confrontatie die haar leven en dat van het overgebleven gezin als een gebroken film achter laat.

Samen spraken we wat dieper verder. Het maakte op mij een diepe indruk en ik ben er eens voor mezelf en tussen de bedrijven door wat dieper op in gegaan. 

Wat is accepteren? Je spreekt het zo gemakkelijk uit.
Het ‘Van Dale’ woordenboek Nederlands geeft aan: aanneming, aanvaarding. 
Voor aanvaarding geeft het lexicon onder andere als uitleg; zich laten welgevallen.

Op de website van Leren.nl is als uitleg te vinden: 
Accepteren bestaat uit 2 stappen:

1. Het is een niet-oordelende, vriendelijke aandacht schenken aan dat wat het meest op de voorgrond treedt in je bewustzijn, wat dat dan ook is
2. Vervolgens ga je kijken naar hóe je precies omgaat met dat wat zich aandient. Puur als observatie, je hoeft niets te veranderen.

Accepteren is niet hetzelfde als berusting. Berusting is passief en het erbij laten, accepteren houdt helemaal niet per se in dat je het erbij laat. Het is de eerste stap: je creëert ruimte. Door  die ruimte ontstaat er een keuzemoment.  Dan kun je kiezen hoe je wilt reageren; en één van je keuzes kan zijn het erbij laten. Tot slot voer je je keuze uit en heb je vertrouwen in je beslissing.

Het gaat erom je op de juiste afstand te verhouden tot je emoties: niet erin te zwelgen, ook niet ze te verdringen. Maar in contact ermee te treden en te blijven, met zachtheid en met gevoel. Maar zonder dat je het gevoel wordt. 

Heel veel verder ben ik niet gaan zoeken. Er begon van alles in me op te borrelen tot een beetje boosheid toe. Voor mij bracht deze uitleg in ieder geval dat ik de reactie van de vrouw totaal kon plaatsen.

Van aanvaarding en zeker van het je laten welgevallen zal en kan natuurlijk helemaal nooit sprake zijn in deze situatie. Laat staan van vriendelijke aandacht schenken. Er is ook geen keuze om het er niet bij te laten. Het is een situatie die IS en ook nooit anders wordt. In mijn ogen dus volkomen terecht dat zij het woord acceptatie niet eens kent. Ondanks de geweldige verhalen en adviezen die ze inmiddels al tientallen jaren uit haar omgeving krijgt.

En hoewel ze niet anders kan dan de situatie die is te laten zoals hij is, is er ook geen berusting. Dat blijkt al uit het feit dat ze nog steeds en tot in detail met dat wat toen gebeurde mij met haar verhaal raakte. De ervaringsenergie is er nog steeds en niet eens diep verscholen.

Maar wat is het dan wel als acceptatie niet gekend is?

In ons gesprek kwam het woord veerkracht boven. Mensen hebben iets in zich dat eigenlijk bovenmenselijk - misschien mag je het Goddelijk, of spiritueel noemen - is.

Het eerste, en daarin komt toch weer ook een Boeddhistisch principe boven, is dat er mensen in dit soort situaties om je heen komen die gaan voor het doen van goede dingen. 

Soms slaat dat door als er sprake is van medelijden in plaats van mededogen. Op zo’n moment wordt zelfs uitsluitend al de fysieke aanwezigheid als last in plaats van als steun ervaren. 

Maar positieve, liefdevolle en niet opdringerige aanwezigheidsenergie van mensen om je heen, dat overigens ook door dieren en (niet alleen bij kinderen) door knuffels kan worden gegeven, verzacht en heelt.

Het tweede is dat mensen een enorme innerlijke kracht hebben om, ondanks alles, met onvoorstelbare erge situaties om te kunnen gaan en toch verder te gaan met leven. 

Ik herinner me daarvan diverse voorbeelden uit het aangrijpende boek “De zin van het bestaan” van Viktor Emil Frank. Een Oostenrijks neuroloog en psychiater, die als overlever van de Holocaust vanuit zijn ervaringen dit boek schreef.

Het is een innerlijke drive, overlevingsstrategie en door alles heen levensenergie. Je wordt terug geworpen op het feit dat jij, en alleen jij, door moet en daar ook stapje voor stapje een kracht uit jezelf voor krijgt. Ondanks alle verantwoordelijkheden die je voor anderen ook hebt of denkt te hebben. Eerst ben jij zelf dus aan de beurt.

Dit gesprek met deze fantastische vrouw leerde me dat mensen er niet alleen toe doen maar ook onder alle omstandigheden een nauwelijks te bevatten innerlijke kracht hebben om er toe willen te blijven doen. Een zelfde iets dat ik zie in de innerlijke strijd die mensen tot het eind toe (willen) leveren bij een ongeneeslijke ziekte. 

Haar veerkracht, en dus niet de acceptatie, brachten haar uiteindelijk en achteraf gezien direct na de breuk van de film het begin van een nieuwe film. Een film die nu nog steeds op staat, een weg die voor haar door gelopen is op een totaal andere en tot die desastreuze explosie onvoorstelbare manier. Ze straalde, vertelde vol trots over haar kinderen en inmiddels kleinkinderen, voelde zich gesteund door haar fijne partner en deelde haar ervaringen op een liefdevolle en warme manier weer met heel veel anderen.

Waar mensen toe in staat zijn...

Frans Captijn