Jong en al een burn-out. Wat er mis ging en ook goed nieuws.

In korte tijd heb ik hier nu drie mensen, jonger dan 30 jaar, ontmoet die vanwege burn-out tenminste een jaar uit de running zijn geweest. Op zijn zachtst gezegd opmerkelijk én verontrustend. Niet alleen vanuit menselijke ellende maar ook vanuit maatschappelijke schade.

Een man uit Europa, een jonge vrouw uit Amerika en een uit Vietnam. Volgens mij zijn het absoluut geen uitzonderingen. Mensen die ik hier ontmoet uit Singapore en Hongkong weten er ook aardig over mee te praten. Ik vraag me als ik hun verhalen aanhoor regelmatig af of die mensen ook nog weten wat eigenlijk leven is.

Bij een burn-out ontstaat er, zonder dat je er erg in hebt, stapje voor stapje een situatie die je zelf niet meer in de hand hebt. Je bent jezelf kwijt geraakt. Je leeft haast uitsluitend nog in en vanuit je hoofd. Holistisch gezien (fysiek, mentaal, emotioneel, spiritueel en causaal (jouw relatie met je omgeving)) ben je aardig uit balans. Je geest kan dan nog wel van alles willen maar je lichaam roept er een halt aan toe. Je hebt geen energie meer. Je hebt te veel energie achter elkaar gegeven en te lange tijd onvoldoende energie ontvangen. Je batterij is meer dan leeg, beschadigd geraakt, en laadt niet meer voldoende bij.

Wat ging er mis? 
Waar ik, althans bij mijn gasten, achter kwam is dat ze steeds minder de dingen die ze leuk vonden, waar ze goed in waren en waar hun hart lag, waren gaan doen. Zonder er erg in te hebben waren ze het zicht op hun dromen en talenten kwijt geraakt en hadden ze zich aangepast aan hun idee van de wensen/eisen van hun omgeving. Aan voorgeschotelde verlangens en ambitie. Aan competitie, hun invulling van verantwoordelijkheid & zorg, hun ego (een niet willen falen) en te veel willen (soms zelfs tot hebzucht aan toe).

Daar kwam nog bij dat de praktijk van de invulling van de omschrijving van de eerst zo uitnodigende job anders was dan dat ze zich hadden voorgesteld. De werkomgeving (habitat) zoog energie weg. Meer en meer moest er, in hun beleving, gewerkt worden en uren gemaakt om het werk nog af te krijgen. Tijd om op te laden door voor zichzelf te kiezen, stil te staan en adem te halen verdween. Levensprioriteiten werden verdrongen naar de achtergrond. Gunfactoren ontbraken. Er ontstond een negatieve spiraal waarin ze alles op alles zette om zichzelf toch nog te bewijzen. Ze kwamen in een situatie van ‘leven om te werken’ in plaats van ‘werken om te leven’ terecht.

Kort en goed raakten ze zichzelf, zonder er erg in te hebben, kwijt. Het uiteindelijke resultaat… zowel privé als zakelijk heel veel negativiteit, een totaal verstoorde balans, verspilde tijd, energie, en zakelijk gezien ook nog eens een aardige kapitaal vernietiging.

Het goede nieuws. 
Uit gesprekken met elkaar ontdekten we dat gezondheid, in holistisch perspectief gezien, eigenlijk een fantastisch fenomeen is. Als je aan één van de elementen geen of onvoldoende aandacht geeft dan grijpt een ander element in om balans te kunnen houden. Dat is, hoewel je veel te lang bent doorgegaan met te veel van jezelf vragen, toch goed nieuws. 
Daar moet je dan echter wél voor open staan. En juist daaraan ontbreekt het. In de race waarin je zit verdring je te voelen of negeer je het. Je loopt op de situatie dan uiteindelijk letterlijk leeg en stuk.

En als je dan misschien toch nog het geluk hebt dat je op een natuurlijke wijze (die je zelf als onnatuurlijk ervaart) wordt stil gezet (in plaats van dat het je letterlijk fataal wordt) dan heb je geen andere keuze dan pas op de plaats te maken. Er is weinig aan te bepalen.

Wat je wél kunt bepalen is hoe je dat wat er gebeurt tegemoet treedt.

Hoe gebruik je die tijd van ‘pas op de plaats’ maken? Vluchten helpt niet. Je zult er door moeten. Je kunt daarbij de metafoor van de seizoenen gebruiken. Juist in de herfst kun je je herbezinnen en klaarmaken voor de nieuwe lente. Iets dat de gasten hier ervoeren.

Het kan er vaak op lijken of je situaties moet aanvaarden als onvermijdelijk en onbeheersbaar. Je voelt je dan niet bij machte ze te keren. Maar je kunt elke situatie echter in feite ook ‘omdraaien’. Veel komt immers neer op je eigen overtuigingen, het geloof in jezelf en die zaken waar je vanbinnen echt warm van wordt. Zaken die je inspiratie geven en je (weer) in je kracht zetten. Misschien is er niets anders gebeurd dan dat jouw fase van groei & ontwikkeling niet meer overeen komt met deze fases in je werk of privé leven. En, achteraf gezien, had je wel degelijk heel veel zelf in de hand maar was je je er onvoldoende van bewust. 
Alweer goed nieuws. Nu kun je wijsheid opbouwen. Vanaf de plek waar je staat terug kijken. De werkelijke zaken die er toe doen in het leven (opnieuw) vinden. Zaken heroverwegen om levenslessen voor de toekomst te trekken. Om in de toekomst sneller signalen op te pikken (te voelen) zodat je sneller en beter kunt anticiperen en een dergelijke situatie kunt voorkomen.

Het is als met rouwtaken. Niet de tijd en niet de acceptatie leveren het primaire positieve effect op maar juist de wijze waarop jij je aan de situatie die is ontstaan (beter) kunt aanpassen.

Als je de periode van langdurige uitval voor jezelf goed kunt verwelkomen, met begrip en de wens ervan te leren, kun je wellicht de schat ontdekken die erin verborgen ligt. Heb je eenmaal een nieuwe frisse kijk, dan zie je de gecompliceerde verwevenheid met het grote geheel. Jouw, wellicht nieuwe, meerwaarde voor zowel jezelf als voor anderen.

Verlies jezelf echter niet nog een keer. De uiteindelijke schade is dan vele malen groter zo niet onherstelbaar. 


Frans Captijn
www.captijninsight.com