Diploma’s raken (gelukkig) steeds meer uit…

Volgens mij waren huisartsen en specialisten, zo’n veertig jaar geleden, de eerste groepen die te maken kregen met patiënten die het eigenlijk allemaal zelf al beter wisten of dachten te weten. Televisieprogramma’s als ‘De televisiedokter’ en nadien ‘Vinger aan de pols’, en ook bladen zoals Margriet en Libelle zorgden bij hen voor volle wachtkamers. Patiënten die symptomen en ziektebeelden bij henzelf herkenden na het zien van een uitzending of het lezen van een artikel. De doktoren kregen tegenspraak van een steeds mondigere patiënt. De patiënt vergaarde kennis. De status van de dokter, de pastoor of dominee, de burgemeester, de politiechef, brandweercommandant, etc., brokkelde langzaam af naar, in mijn ogen, steeds normalere proporties.

Kennis werd steeds meer vindbaar in de sociale omgeving en bleef niet meer beperkt tot een selectieve groep. Kunde, vertrouwen, gevoel en ‘klik’ tussen een beroepsbeoefenaar en een klant kreeg stap voor stap (nog) meer waarde.

Tegenwoordig leven we in een omgeving die op nagenoeg ieder gebied haast een overkill aan kennis/informatie kent. De wereld blijkt een dorp omgeven en verbonden met het World Wide Web. Kennis is voor iedereen op een heel eenvoudige manier toegankelijk en meestal ook goed begrijpelijk. Kennis is zo langzamerhand geen echt item meer. Kennis vergaren haast niet eens meer een kunst in de netwerkomgeving waarin diverse generaties samen werken.

Waarom spelen diploma’s, voornamelijk gebaseerd op het kunnen aantonen van verworven kennis, dan nog steeds zo’n grote rol in de tegenwoordige tijd? De huidige generatie weet al lang dat in de kennis- en informatieomgeving waarin ze acteren die kennis eigenlijk niet meer hét item is waar het om draait. In een handomdraai weten ze alles op internet op te zoeken en zijn ze op kennis niveau hun docenten of professoren soms voorbij.

En toch gaan we maar door met het systeem van, ouderwetse en vaak algemene, papiertjes halen. Papiertjes waarbij, als je tenminste de studenten mag geloven, soms veel onnodige studie en kennis ballast zit.

Inmiddels komen er steeds meer organisaties die het lef hebben om buiten de ‘sollicitatie kaders’ en ‘functievereisten’ van diploma’s mensen te werven. Een verademing en volgens mij ook toekomst. Uit reacties op onze ‘Bootcamp voor Young professionals en Young potentials’ merk ik het ook op. De huidige jonge generatie die in organisaties aan de slag gaat of is heeft een ander wensenlijstje. Ze gaan voor groei op een manier die hen ligt en gestoeld is op gebruik van hun talenten en passie. Niet alleen een natuurlijke manier maar ook nog eens een gemakkelijkere manier dan ze in bochten wringen in vormen van werk waar ze niet ‘voor gemaakt’ zijn. Inzetten op waar je dus ‘gewoon’ wél goed in bent.

Ons, in mijn ogen vaak nog ouderwetse, schoolsysteem leidt nog steeds veel op voor kennis. Basis blijkt ‘boekenwijsheid’. Als je, in een systeem, een voorgeschreven pakket aan kennis ‘uit de boeken’ (en daarbuiten) jezelf voldoende hebt eigen gemaakt dan krijg je je diploma. Steeds minder zeggend, laat staan nog onderscheidend.

Het kan volgens mij sneller, leuker, simpeler, beter en vooral met veel meer passie. De werkwereld draait in mijn ogen met de dag meer om een bijdrage die is gebaseerd op passie en talent. Kennis blijft een rol van betekenis spelen maar is overal gemakkelijk verkrijgbaar. Een diploma maakt je niet langer meer specialist. Eerder misschien wel generalist. Hoe kan het zijn dat een gepassioneerde en in de praktijk super functionerende kok zijn diploma niet krijgt omdat hij een onvoldoende heeft voor het vak Engels? Daar moeten we van af. ‘What you see is what you get’ is inmiddels te weinig. Je kunt veel en veel meer als werkgever krijgen en als werknemer bieden. Dat maakt je juist een specialist! Unieke kwaliteiten, talenten en de wijze hoe die in een organisatie worden ingebracht. Bezieling, verbinding, betrokkenheid, samenwerken en bouwen aan duurzaamheid. Het groeien door (samen) te delen. Docenten in het huidige onderwijs systeem moeten in mijn ogen dan ook veel meer talentmanager dan kennis overdrager zijn of worden.

Als bedrijfsleven en overheid slim zijn stappen ze steeds meer van de zogenaamde ‘kracht’ van een diploma af en zetten ze veel meer in op een andere wijze van werving en selectie. Een die veel meer gericht is op talent en passie in samenhang met organisatiemissie. Meer, zoals op de in dit blog opgenomen foto staat aangegeven, op de uitdaging om maar eens aan te tonen wat je in huis hebt.

Diploma eisen laten vervagen zal nog een hele toer gaan worden want het, in mijn ogen soms wat kromme, systeem van functiewaardering (en daar hangt nogal wat van af) heeft geen houvast meer. Zonder systeem wordt het chaos denken velen. Vooral dus blijven vasthouden… Toch zal blijken dat de echte waarde van een bijdrage die iemand levert wordt bepaald door de klant en door directe collega’s waarmee wordt samen gewerkt om een waardevol kwaliteitsproduct te leveren. Het is misschien even wennen maar vindt met de nodige creativiteit vast stap voor stap zijn weg.

Frans Captijn