Overlijden is hier een feest!

Iedereen wordt zo af en toe eens geconfronteerd met een begrafenis of crematie. Zo’n afscheid gaat vaak gepaard met veel emotie en vooral verdriet. De wijze waarop wij dat in onze westerse cultuur verwerken wijkt sterk af van de wijze waarop dat op een boeddhistische manier hier in Noord-Thailand letterlijk wordt gevierd.

Net als een geboorte is ook een overlijden hier een groot feest. Een uiting van afronding, bevrijding en doorstart voor verdere groei. Het vieren zelf is een bevestiging van de enorme oprechte en stevige band in de lokale gemeenschap. Een vorm van 'noaberschap'. Graag vertel ik je er in dit blog iets over. Misschien levert het je nog wel nieuwe inzichten op.

Al eerder bezocht ik, soms met deelnemers van onze Villa-Asia programma's, openlucht crematies in Noord-Thailand. Iedere keer weer een enorm intense ervaring.
Op zondag 5 augustus 2012 maakte ik weer een crematie mee. Dit keer wel heel speciaal omdat er twee personen, een man en een vrouw, in ons dorp tegelijk overleden en op die zondag werden gecremeerd.

Zodra hier een persoon is overleden wordt dat met luidsprekers in het dorp bekend gemaakt en komt het hele dorp met familie en vrienden van de overledene samen. De overledene wordt in huis opgebaard of als die ruimte te klein is in de overdekte gemeenschapsruimte van het dorp. Drie dagen en nachten lang wordt er met elkaar gewaakt, gegeten, gedronken, muziek gemaakt en vooral ook gelachen. Een grote groep vrouwen verzorgt het eten en drinken en ook als buitenlander in dit dorp hoor je er gewoon bij. Het voelt als een warm bad waarin iedereen elkaar treft, verhalen ophaalt, praat over verleden, heden en toekomst (voor zover ik dat er uit op kan maken). Tranen van emotie zie je eigenlijk niet. Het is vooral plezier met elkaar en de onderlinge relaties met elkaar vieren.

Van de overledene staat er op een soort schildersezel een grote foto met bloemen en grote groene bladeren omhuld. Aan de arm van de persoon in de prachtig versierde kist zit een wit touwtje. Dat touwtje is verbonden met deze foto en gaat dan over in een grote kluwen touw. De laatste middag voor de crematiedag wordt de kist op een platte wagen geplaatst en omhuld met een schitterende tempel van hout en karton beplakt met veel goud en kleuren. Het touw blijft aan de foto, voor op de kar, verbonden. Op de avond voor de crematie komen de monniken om hun gebeden uit te spreken en een soort mantra’s te zingen.

Zo tegen half twaalf in de morgen op de dag van de crematie komen de monniken terug. Aan de kar worden enorm lange touwen vast gemaakt. De monniken, familie en dorpelingen trekken de kar (met de kist en de tempelomhulling), vergezeld met muziek, de heuvel op naar het openlucht dorpscrematorium. Daar aangekomen worden anekdotes uitgewisseld, worden er geschenken overhandigd en worden zaken afgerond met gebeden door de monniken. De kist met de tempelomhulling wordt dan op de brandplaats gezet. Hierna worden door de dorpsbewoners houten en papieren roosjes aan de familie geschonken. Extra brandstof met als symboliek om de ziel de mogelijkheid te geven om sneller en hoger op te kunnen stijgen. Iedereen die deze brandstof aan de familie aanbiedt krijgt een kleine blijvende herinnering aan de overledene.

Nog steeds loopt van de arm van de overledene het touw naar de foto. Nu wordt het touw van de foto naar de familie geleid en houdt de familie het touw vast. Van de familie loopt het touw dan door naar de monniken die naast de brandplaats zitten.

Na de nodige rituelen worden door de monniken gebeden en mantra’s uitgesproken en laten de monniken als eerste het touw los. Na nog een gebed laat de familie het touw los. Daarna geeft de hoofdmonnik het teken dat de crematie mag beginnen. Dat begint met knallen van vuurwerk om de boze geesten te verjagen en een gat in de hemel te creëren waardoor de ziel kan opstijgen. Na de knallen wordt met vuurwerk de brandstapel waarop de open kist staat en de tempelomhulling in brand gestoken. Zodra het touw tussen de arm van de overledene en de foto is doorgebrand, vrijwel direct na de ontbranding, staat iedereen op en verlaat (soms vrolijk lachend) de crematieplek.

Voor ons wellicht een vreemde gewaarwording maar, als je er even over na denkt een hele mooie symboliek.

In deze cultuur gelooft men dat je in je leven een levensmissie hebt te vervullen én dat je vele levens hebt om te groeien in je (persoonlijke) ontwikkeling. Je hebt het gezin en de plek hier mogen kiezen om een volgende stap in je ontwikkeling te maken. Dat werd gevierd bij de geboorte. Het overlijden is niet iets om te rouwen maar juist iets om enorm blij om te zijn. Dat wat je hier moest en kon leren in je ontwikkeling (in dit leven) zit er op. Je hebt het gedaan! Door te overlijden rond je jouw leer fase op deze plek en in deze gemeenschap af. Het lichaam waarin jouw ziel dat mocht en kon doen (het huis waarin de ziel tijdelijk mocht vertoeven) heb je niet meer nodig. Het kwam van de aarde en je geeft dat weer, als stof, aan de aarde terug.
Je ziel krijgt tenminste 100 dagen tijd om te rusten. Daarna mag je de volgende stap van je ziele ontwikkeling gaan vervullen. Hoe… dat is aan jou. De mensen die je achter laat kunnen alleen maar blij zijn dat ze je hebben gekend, aan je hebben mogen geven en/of van je hebben mogen genieten en/of leren. Iedereen moet blij en vooral dankbaar zijn dat een ziel weer een vervolgstap in zijn of haar ontwikkeling mag en nu ook weer kan gaan maken.
Met trots mag je in deze boeddhistische cultuur dan ook de persoon die je dierbaar was los laten en hou je slechts een foto als herinnering over (de symboliek van het touwtje dat tussen de overledene en de foto door brandde). De ziel gaat verder…

Persoonlijk spreekt deze symboliek me enorm aan. Het verdriet dat ik, uit mijn cultuur, heb als ik iemand die me dierbaar is moet loslaten zegt bij mij feitelijk iets over de band die ik had en de moeite voor mij om die band los te laten.
De invalshoek die je hier voorgeschoteld krijgt is dat je vooral blij mag zijn voor de tijd samen maar ook, als achterblijver, blij moet zijn dat die ander al zijn of haar doorstart kan maken. Ik ga er eens rustig verder over nadenken en de symboliek van dat touwtje… die neem ik alvast graag over.

Een korte indruk over deze dubbele openluchtcrematie? Hieronder een filmpje dat ik er van maakte.

Frans Captijn