vrijdag 28 oktober 2016

Rouw en verdriet. Zwart of kleurrijk. Verschillende benaderingen.

In mijn jeugd heb ik, als misdienaar in de katholieke kerk, al vaak met begrafenissen en crematies te maken gehad. In relatie daarmee met verdriet en rouw. In vele culturen wordt daarbij zwarte kleding gedragen (nu ben ik er achter dat sommige culturen tijdens rouw ook andere kleuren gebruiken zoals wit (India). Als kleine jongen nam ik dat allemaal gewoon voor lief aan. Maar mensen in deze zwarte kleur rouwkleding geven me altijd al een verdrietig gevoel. Een voor mij negatieve en sombere energie alsof de fut er uit is.

Begrijp me niet verkeerd. Ik respecteer cultureel gedrag. Ik vraag me alleen af waaraan het op die manier bijdraagt. Waarom verdriet zo uiten, in zwart? Helpt het? Helpt het de persoon die is overleden? Is dit dan echt de manier om respect te tonen en / of iemand te herinneren waarvan de ziel zich heeft vrij gemaakt van het lichaam?
Ja, zeker het kan een 'community gevoel' geven, maar waarom moet dat een (soms zeer lang) gevoel van verdriet zijn? Waarom kun je je respect niet uiten door je iemand te herinneren op een kleurrijke manier, immers… het leven gaat toch door? Waarom steun je zijn / haar goede daden – die je respecteert - niet om verder te gaan in jouw leven als het voor die ander fysiek niet meer mogelijk is om daar zelf mee door te gaan? Wat wil je met dat rouwen nu eigenlijk uitdrukken en wat brengt het? Waarom kies je voor rouw op deze manier door neerslachtig te zijn of te doen?

Vaak zag ik na een begrafenis of crematie, ik heb vele jaren in de horeca branche gewerkt, dat het grote verdriet tijdens de koffietafel snel veranderede in een soort van ‘vieren’. De somberheid werd omgezet in iets positiefs. Familieleden zagen elkaar na een lange tijd weer eens en met respect voor de overledene werd met zijn/haar herinneringen en intenties in het achterhoofd het leven 'gevierd'. Een vorm van “Ja, wij willen en kunnen door gaan!”  laten zien.

Slechts een paar van mijn gedachten. Wees je je er alsjeblieft van bewust dat het op geen enkele manier mijn bedoeling is om mensen of culturen in hun gevoel of beleving te kwetsen. Het zijn slechts enkele persoonlijke gedachten en eigenlijk is het mijn wens/wil om mijn gedachten - mocht ooit een idee opkomen nadat mijn tijd daar was om om mij te gaan rouwen – op die manier en dus anders in relatie tot het bekende en zwarte 'rouwen' toe te passen. Eigenlijk om niet te rouwen.

"Rouwen is, in de meest eenvoudige betekenis van het woord, verdrietig zijn over de dood van iemand. Het woord wordt ook gebruikt om een cultureel complex van gedragingen van nabestaanden te beschrijven, of voor de vorm van gedrag waarvan ‘men’ verwacht dat je daaraan zal voldoen. Het dragen van zwarte kleding is in veel landen daarbij gewoonte. Degenen die het meest getroffen zijn door het verlies van een dierbare tonen vaak een periode van rouw. Een periode die gekenmerkt wordt doordat deze mensen zich voor een periode terugtrekken uit sociale evenementen en rustig, respectvol gedrag vertonen. Mensen kunnen religieuze tradities voor dergelijke gelegenheden volgen."(bron: Wikipedia Eng.).

Voor mij moet het gevoel van bewondering (een soort liefde-relatie gevoel) of eerbied/achting in de richting van een persoon (wat we respect noemen) worden 'verdiend'. Het bouwt zich in de tijd op. Eerder schreef ik al eens een blog over dat idee. 

Nadat iemand is overleden (en misschien nog veel beter tijdens zijn of haar leven) is het geweldig om de goede dingen te noemen die hij of zij deelde met of gaf aan de wereld. Waarom moet je daar verdrietig om zijn? Als je respect voor die persoon hebt, leer die dingen die zo goed waren dan in je eigen leven in de praktijk te brengen. Omarm je verdriet en zet die energie om in iets positiefs. De persoon (ziel) - die fysiek niet meer in staat is om de dingen die jij zo respect voort te zetten - kan daardoor met jou weldegelijk verder. In een vorm van vicieuze bedompte cirkel van verdriet gaan draaien en voor een tijdje in een 'stille en rustige modus' te gaan, verstoort de onderliggende levenskracht van de overleden persoon om door te kunnen gaan... Wie zijn wij om dat proces te hinderen?

Zwart en de energie.
In het algemeen staat zwart voor: Vernietiging, dood, hopeloos, seksueel negatief. Zwart is feitelijk geen kleur, het duidt op een volkomen afwezigheid van kleur en licht en duidt op een tegengestelde toestand van geestelijk inzicht. We kunnen ook grijs als zodanig beschouwen, ook dit is een gebrek aan instraling van genoeg licht. Een zwart voorwerp absorbeert alle invallende straling en trekt dan ook alle energie uit zijn omgeving weg.

Voor mij toont rouw dat je worstelt met loslaten. Je kunt niet stoppen met je vast te klampen aan een soort van (of misschien wel een ware) ‘liefde-relatie’ die je hebt opgebouwd. De vorm van respect die ik eerder noemde. Maar ... je weet dat er geen andere manier is, je moet. Je verkrampt jezelf met het vastklampen aan iets dat fysiek niet meer is. Je moet de fysieke vergankelijkheid van alles accepteren en los laten. Je kiest er dus voor om jezelf eigenlijk in een continu proces van pijn te houden (en daarmee ook je omgeving pijn en verdriet aan te doen). Een gevoel van een gebroken hart uitstralen. En ja, dat lijkt een normale reactie. Zijn we immers niet nog steeds mens? Maar waarom?

Uit het boeddhisme kun je leren de emotie te accepteren, maar om te stoppen met jezelf pijn te doen. Dit jezelf en anderen kwetsen door je te blijven vastklampen aan iets dat niet meer is dient niemand. En vraag jezelf eens af of diegene die je bent verloren ooit de bedoeling met je had dat jij na zijn of haar dood zou rouwen. Wilde hij of zij dat je verdriet hebt? Om voor een tijdje te stoppen met het genieten van het leven zoals je wellicht eerder deed (of naar een manier te zoeken om verder te gaan met de dingen die je van hem/haar tijdens je leven leerde)? Maakt het hem of haar gelukkig dat je in zwart gehuld bent en toont dat je het geestelijk inzicht mist om door te gaan en voor een lange periode verdrietig wilt zijn? Dat je hem/haar respect toont door niet aan sociale evenementen deel te nemen om te volgen wat anderen (opnieuw met respect) goed vonden hoe jou te gedenken en/of jouw heengaan te verwerken?

Het accepteren van de emotie is aanvaarden dat het proces van emotie (een energie) een natuurlijk proces is dat zijn eigen tijd nodig heeft. Als de golven op een meer, nadat de storm is gaan liggen. De golven hebben hun eigen tijd nodig om te dempen. Dat kun je niet afdwingen. Je kunt het proces niet versnellen, je kan het niet helpen.
De emotie is de energie van verdriet. En je kunt de periode van zo’n proces, de persoonlijke beleving, niet afdwingen. Met rouw maak je volgens mij het proces alleen maar langer. Misschien kun je het zelfs zien als voor een kortere of langere periode geen respect tonen dat leven door moet. En ja, je bent sterk genoeg en ja je kunt het. Het heet veerkracht. Denk eens na over mogelijke hulpmiddelen die hij/zij je tijdens zijn of haar leven gaf (misschien zelfs nieuwe visies van het leven) waarmee je het leven kunt dienen en relaties levend kunt houden.

Zoals ik van mijn ouders, van mijn geloof, van mijn cultuur, van mijn programmering en eigenlijk van het boeddhisme geleerd heb kunnen een groot deel van mijn gedachten en gevoelens worden gevonden in een voor mij prachtige tekst van OSHO:

"Als je weet lief te hebben, zul je weten dat alles begint en alles eindigt, en er is een tijd voor het begin en er is een tijd voor het einde, en er is geen wond tussen.

Je bent niet gewond, je moet eenvoudigweg weten dat het seizoen voorbij is.

Je bent niet wanhopig, je begrijpt dit gewoon begrijpt en de een bedankt de andere: "Je gaf me zoveel moois. Je gaf me nieuwe visies van het leven, je opende een paar ramen van het leven voor me die  ik nooit alleen had kunnen openen.

Nu is de tijd gekomen dat we elkaar los laten en onze wegen scheiden. 'Niet in boosheid, niet in woede, niet met wrok, niet met verdriet, niet met een klacht, maar met een enorme dankbaarheid, met een grote liefde, met dankbaarheid in het hart.

Als je weet hoe lief te hebben, weet je de weg van weer los te laten. "

Voor mij toont rouw dat je niet wilt loslaten en niet begrijpt dat alles dat je vast kunt houden slechts tijdelijk is. Je accepteert geen verandering en daarmee sta je verdere groei en vernieuwing niet toe. Hoe langer de periode van rouw duurt, des te meer je voelt dat je gevolg wilt geven aan die natuurlijke innerlijke kracht om door te gaan. Er kan geen wond zijn in leven dat door gaat zoals Osho zegt.

In het boeddhisme leren we dat het lichaam slechts de tijdelijke tempel van de ziel is. Het lichaam is voor ieder van ons vergankelijk. De ziel daarentegen wil verder met haar opdracht te vervullen, moet in vele levens verdere wijsheid opbouwen, wil groeien, bloeien en verder gaan. De crematie of begrafenis kan dan ook worden gezien als het teruggeven van het lichaam (de tijdelijke tempel, uit stof ben je gemaakt en als stof zul je weer terug gaan) en het bevrijden van de ziel om nieuwe stappen voorwaarts te maken. Het vastklampen aan de situatie die was helpt niet - misschien blokkeert het zelfs – om deze ziel verder te helpen om stappen te zetten en laat eigenlijk zien dat je de kracht en bereidheid niet hebt om die zaken die al lang voor je klaar liggen om verder te gaan te willen ontvangen (en eventueel zelfs de kracht van deze ziel om juist verder te gaan). Je moet, en kunt, jezelf vertrouwen. Vanuit herinnering en respect, kun je die dingen die je zo in die ander respecteerde zelf proberen in praktijk te brengen en door gaan...

Dus eigenlijk, zoals Osho het in zijn gedachtengoed uit drukt, om dankbaar te zijn voor dat wat je van de overleden persoon kreeg. Als je van hem/haar geleerd hebt en als je respecteert... brengt zijn of haar goede daden in de praktijk en help hem / haar daarmee om verder te gaan. Je hoeft daar niet om te treuren.

Voor mij heeft het respect voor iemand die is overleden in de meeste gevallen te maken met vrijheid, loslaten, het accepteren van verandering en groei.

# Vrijheid
In heel veel situaties dankbaar zijn (vooral bij ouderen en zieken) dat die persoon niet meer verder hoeft te lijden en verlost is van pijn. De mogelijkheid krijgen om met hem/haar als voortdurende leermeester in je eigen leven verder te gaan.

# Loslaten
Dankbaar zijn dat een ziel die jij respecteert en mogelijk lief hebt, met een enorme dankbaarheid, met grote liefde, met dankbaarheid in je hart, weer de vrijheid krijgt om nieuwe stappen vooruit te zetten. (Realiseer je dat loslaten dan ook niet betekent dat iets echte verdwijnt. De geestelijke en spirituele verbinding blijft. Je houdt echter niet langer meer vast aan de relatie met de vorm en het fysieke verlangen. Je bent in staat om verbinding te maken met het 'hogere' zelf en gaat als het ware daarmee een eeuwige verbinding (die misschien zelfs nog wel eens steviger kan zijn) aan. Er ontstaat een vrijheid binnen jezelf en misschien valt er zelfs een last van je schouders. Door los te laten een vorm van vrijheid in jezelf waardoor het mogelijk is om een verdere bezielende verbinding met de wereld om je heen aan te gaan.

# Verandering
Jij bent het die in de gewijzigde omstandigheden verder moet en je kunt het. Met de goede dingen en lessen van de andere persoon in het achterhoofd is het jouw keuze om al dan niet in een andere setting daarmee door te gaan. Dus kan het levensdoel of de levensmissie van die andere persoon verder gaan... Het is een verandering van de verbinding.

# Groei
Respecteer de voortdurende cyclus van het leven. Alles begint en alles eindigt in een voortdurend proces (cirkel van Samsara) waarbij er op wordt ingezet dat er respect blijft voor de (weder) geboorte en de dood en voor nieuwe generaties die zullen ontstaan...

Met dit in mijn achterhoofd is overlijden voor mij meer een natuurlijke zaak om eigenlijk te 'vieren' in plaats van om te rouwen. Blij zijn dat er iemand op deze aarde was die, op zijn of haar manier, probeerde zijn of haar missie of roeping te vervullen. Dingen met jou en de wereld te delen.

Voor mij geen zwart. In plaats daarvan graag kleurrijk. En mocht je, als mijn tijd daar is, het idee of gevoel al krijgen om over mij te moeten rouwen, gebruik die energie dan om die dingen die je in mij aanspraken te herinneren, lach er misschien om, en probeer ze in jouw leven voort te zetten. Herinner mij met kleur, help me om verder te kunnen gaan…Blij dat ik twee kinderen heb die voor 50% uit mij zijn voortgekomen. Zoals mijn ouders en voorouders dagelijks in mij verder leven … grote kans dat mij dat tenminste in en met hen ook lukt…

Het leven draait door. Leef het!


Frans Captijn

www.captijninsight.com


Geen opmerkingen:

Een reactie posten