Vertrouwen in persoonlijke relaties. 99% Vertrouwen is geen enkel vertrouwen. Of…

Tijdens een van onze koppel/partner programma’s kreeg het thema vertrouwen ineens aandacht. Eerder dit jaar gaf ik aan het onderwerp vertrouwen en respect, in relatie tot werk en leiderschap al eens aandacht. Ik schreef toen:

“Als je vertrouwen moet opbouwen dan kun je je afvragen wanneer dat vertrouwen dan 100% is. En als het maar 98% zou zijn, hoe dat dan ook maar meetbaar zou zijn, dan is het vertrouwen nog steeds helemaal 0. Met vertrouwen draait het om alles of niets. Het is er of het is er niet. En als het vertrouwen in medewerkers of in hun bazen, of in het algemeen in een relatie, geschaad is… dan is het vertrouwen dus weg. Er zit niets tussenin.”

Er valt veel meer te ontdekken als je het aspect vertrouwen dieper onderzoekt en bekijkt. Zeker als je daarbij ook nog eens special de verbinding legt met persoonlijke relaties.

In de sociale zin kan vertrouwen diverse betekenissen hebben.

Wikipedia (Engelstalig) geeft bijvoorbeeld als uitleg:

‘Definities van vertrouwen verwijzen meestal naar een situatie die wordt gekenmerkt door de volgende aspecten: De ene partij (de persoon die vertrouwt) is bereid om te vertrouwen op de acties van een andere partij (de persoon die vertrouwd wordt); de situatie is gericht op de toekomst. Daarnaast laat de persoon die vertrouwt (vrijwillig of gedwongen) de controle over de uitvoering (de acties) van de persoon die vertrouwd wordt los. Daardoor is de persoon die vertrouwt onzeker van de uitkomst van de acties van de ander;  wat over blijft is het overzien van de gevolgen en het evalueren van de verwachtingen achteraf. De onzekerheid brengt het risico op mislukking/falen of schade aan de persoon die vertrouwt als de persoon die vertrouwt wordt zich niet gedraagt zoals de persoon die vertrouwt verwacht of verlangt.’

Als ik dit als referentie gebruik dan heeft vertrouwen betrekking op:

# Een situatie,

# De wil om als basis te vertrouwen,

# De toekomst,

# Controle los laten,

# Voorgestelde verwachtingen/verwacht gedrag,

# Het risico van falen (voornamelijk in relatie tot de buitenwereld) of persoonlijke schade.

Een van de eerste dingen die we samen tijdens het programma ontdekten was dat we er nauwelijks bij stil staan dat vertrouwen slechts met een specifieke situatie te maken heeft. Te vaak zeggen mensen; "Ik kan hem/haar niet vertrouwen", of erger zelfs, geven ze naar de buitenwereld het advies; "Vertrouw hem/haar niet". En ja, voor die specifieke situatie zou je inderdaad eventueel nog kunnen zeggen dat 98% vertrouwen nog steeds geen vertrouwen is.

Te makkelijk vertrouwen we het hele doen en laten van een persoon niet omdat we geen vertrouwen in zijn of haar handelen in die ene specifieke situatie niet vertrouwen. Alles wat je aandacht geeft groeit. Door alleen naar dat ene ding te kijken kleineer je wel heel erg snel iemand om hem dus in alles maar niet meer te vertrouwen door te zeggen; "Ik heb geen vertrouwen in hem / haar."

Tijdens de workshop activiteit in het koppelprogramma bood ik een oefening aan die er uit bestond om aan de rechterkant van een blad papier alle dingen die je in de ander vertrouwt op te schrijven en aan de linkerkant die dingen die je niet in hem/haar vertrouwt. Leuk om te ontdekken dat aan de linkerkant over het algemeen geen of slechts één of twee dingen verschenen en aan de rechterkant een hele waslijst van dingen die kennelijk weldegelijk te vertrouwen waren. Zegt je dit dus iets over het algemene vertrouwen in de ander?

Vertrouwen is iets dat we hebben ontwikkeld. Het is gebaseerd op onze persoonlijke programmering (achtergrond) en levenservaring. Vertrouwen is een ‘er in geloven’, een basishouding. Je kunt vertrouwen bijvoorbeeld voelen als je samen danst. Een van de partners sluit zijn of haar ogen en geeft zich over aan de bewegingen die door de ander uitsluitend met de vingers worden aangereikt en gevolgd (zie foto). Als we, in een bepaalde situatie, twijfel hebben geeft dat aan dat we in die situatie bewijs nodig hebben om te kunnen vertrouwen.

Soms heb je twijfelt over iets. Dat wil niet zeggen dat dit altijd iets negatiefs in houdt. Het kan je stimuleren om dieper dingen helder te maken, te ontdekken, te leren, en dingen beter te begrijpen om zo meer begrip of inzicht te krijgen. Twijfel kan dan ook weldegelijk nuttig zijn en een positieve achtergrond hebben. Je hoeft het niet direct als iets negatiefs te beschouwen. Het geeft je gewoon aan dat je worstelt met de vraag ‘Wat te geloven?’ Zelfs de Zen-traditie leert: 'Hoe groter de twijfel, hoe groter de verlichting' (zie het woord verlichting als in-zicht).

Het gevoel van twijfel kun je zien als een signaal om meer te leren, te verdiepen, om te begrijpen, om (samen) te groeien.

In het begin van een relatie speelt dat gevoel als het goed is niet. Er heerst een gevoel van onvoorwaardelijke liefde. Het woord 'twijfel' komt daarin niet voor. Komen er kinderen, ook dan begin je met een – vaak nog sterkere - onvoorwaardelijke liefde tussen je kinderen en jij als ouder.

Accepteer een allereerste gevoel van twijfel in een specifieke situatie als een vroege positieve wake-up call om direct en op een positieve manier er mee aan de slag te gaan. Want eigenlijk zijn ze een teken dat er iets - slechts één situatie - in deze onvoorwaardelijke liefde dreigt te vervagen. Het is een teken dat je bewijs nodig hebt als ondersteuning van jouw voorgestelde verwachtingen of van jouw voorgesteld gedrag van de ander. Nodig om het risico van het gevoel van mislukking of averij op te lopen tegen te gaan. Daarmee kun je als koppel samen sterker verder in een liefdevolle relatie.

Jaloezie, angst (bijvoorbeeld om weer alleen te zijn of om pijn gedaan te worden) en geruchten die mogelijk in de buitenwereld over je/jullie zouden kunnen ontstaan ondermijnen de bereidheid om te vertrouwen. Zonder de bereidheid van de persoon die zou moeten vertrouwen kan er geen vertrouwen zijn.

Het gevoel van niet vertrouwen - of signalen van twijfel - niet serieus nemen ruineren stap voor stap je relatie als je er niet aan werkt. Gebruik maken van die signalen kan juist een positief effect opleveren.

Het is triest om te ontdekken hoe steeds meer mensen - die niet vertrouwen - op een destructieve manier reageren. Ze gaan een vorm van detective spelen in hun eigen relatie. Controleren e-mails, sms-berichten op mobiele telefoons, persoonlijke agenda's, etc .. Op voorhand zetten ze al in op het om zeep helpen van hun relatie in plaats van zaken samen op een positieve manier helder te krijgen, te zuiveren, en de situatie juist te zien als een kans om verder samen te groeien en van elkaar te leren. Wees niet te laat, sla in die situaties samen de handen aan de ploeg en maak helder wat er mis dreigt te gaan.

Hoe?

In het boeddhisme is er een vorm van ‘zuivering’ die bekend staat als Vajrasattva. De stappen zijn:

1) De kracht van de steun – elkaar een helpende hand bieden door oprechte communicatie zonder daarin te veroordelen (mindful communiceren).

2) De kracht van spijt - ware gevoelens van berouw voor alle in het verleden in relatie tot de situatie en elkaars verwachtingen uitgevoerde negatieve handelingen (met inbegrip van het eerlijk vertellen van die handelingen vanuit een oprechte ware sterke spijt).

3) De kracht van vastbeslotenheid – vanuit de fouten die zijn gemaakt, samen de conclusie trekken dat het anders moet. Die nieuwe kans geven of nemen vastberaden aanpakken om te bewijzen dat die fouten niet meer worden gemaakt. Indien dat toch zou gebeuren dan geeft dat aan dat de spijt die hiervoor werd genoemd niet echt was.

4) De kracht van de actie als tegengif - hij / zij kan de negatieve acties die hij / zij in het verleden heeft gedaan compenseren door nu positieve acties te laten zien. Op een normale en liefdevolle manier (weer) met elkaar om gaan (niet overdrijven, niet pleasen). Je/jullie creëren er een mogelijke manier mee van waaruit positieve veranderingen kunnen ontstaan.

Ieder mens kan deze acties begrijpen of volgen. Daar hoef je natuurlijk geen boeddhist voor te zijn.

Je hoeft maar bereid te zijn (de juiste intentie hebben) om je/jullie leven eens onder de loep te nemen en bereid te zijn om een verandering te maken. Verandering komt van oprecht en zonder te veroordelen diep kijken (de tijd nemen om daarvoor te stoppen) en de gevolgen die onze acties op de ander(en) hebben te overzien. Als dit niet op een open en eerlijke manier kan worden verkend is er geen kans op echte en duurzame veranderingen en zal nieuwe flow niet mogelijk zijn.

Bekijk je relatie serieus en beoordeel of het de moeite waard is om hem te redden. Als het draait om vreemdgaan dan is dat vaak een indicatie van andere en/of meer zaken die spelen. Ontrouw eist veel van twee liefhebbende individuen. Er is in die situatie een lange weg te gaan om weer terug te keren naar vertrouwen en voordat je samen die weg gaat verzeker je er dan beiden van dat je daar voor 100% ook voor wilt gaan.

Het boeddhisme adviseert je om je intentie onder de loep te nemen, je verbinding met elkaar, en je vermogen om elkaar te respecteren. Op basis van de levenservaring en levenslessen van de Boeddha, is het echter niet voorstelbaar dat hij je zou leren om onmiddellijk op te geven. Het boeddhisme leer dat je feitelijk nooit anderen moet opgeven en als dat dan toch uiteindelijk niet anders mogelijk is dat je dat moet doen vanuit de juiste intentie, met compassie, door juist te spreken en door een liefdevolle vriendelijkheid naar de ander te blijven houden. Soms geen gemakkelijke opgave maar ieder mens heeft de mogelijkheid om te veranderen en draagt de kiem in zich voor het doen van goede dingen. Vergeven (een nieuwe kans geven (en dus geen tweede kans), kan een lang af te leggen weg zijn.

Als je elkaar of iemand, niet (meer) vertrouwt onthoud dan: Je hebt altijd de neiging om dat te vinden wat je zoekt. Ben je meer geïnteresseerd in het vinden van redenen om te twijfelen of van redenen om te geloven?

Frans Captijn

www.captijninsight.com