Inzicht in en begrip voor culturele verschillen (2)

Dit is hoofdstuk twee van het delen van enkele inzichten om meer inzicht te krijgen in culturele verschillen.

Eten en drinken zijn in Thailand en Laos sociale groepsactiviteiten, vooral in de landelijke dorpen. In het Westen is er veel meer een geïsoleerde eetcultuur (een tafeltje voor twee en graag aan het raam) in het Oosten en zeker in Thailand is er een groeps eetcultuur. Familie, vrienden en buren doen er gretig aan mee en het is niet meer dan normaal. Hoezo planning? Kom binnen, voel je welkom en eet mee.

Tijdens het eten is langdurige sociale 'shit-chat' niet de norm zoals we vaak in het Westen hebben. Uitvoerige uiteenzettingen en soms zelfs onderhandelingen vinden niet plaats. Het aantal gespreksonderwerpen is relatief beperkt en meestal hebben ze te maken met dat wat je eet of drinkt of met familie gerelateerde zaken. Dingen dicht bij huis om het maar zo uit te drukken.

Eten speelt een centrale rol in het leven van Thaise mensen. Je denkt misschien dat ze drie maaltijden per dag eten en die neiging hebben ze (tenminste) ook echter met heel veel tussendoortjes. Wanneer ik op mijn scooter naar Mae Rim of Chiang Mai rijd, zijn dag en nacht de diverse eetstandjes langs de weg open. Ze verkopen een breed scala aan eigenlijk altijd vers gegrild, gebakken, gekookt, gestoomd of (diep)gefrituurd eten. Rijst of kleefrijst is altijd het hoofdgerecht.

Het is leuk om te zien dat veel westerlingen of andere toeristen geen eten eten dat op straat wordt bereid en verkocht eten. Huisartsen, GGD en internet adviseren om dat niet te doen. Geen ijsblokjes in je frisdrank nemen is ook zo’n advies bijvoorbeeld. Het is jammer (en vanuit mijn ervaring hier nu met alweer zes jaar in Thailand wonen) de grootst mogelijk onzin (in mijn ogen). Je mist het goedkoopste en meest gezonde zalige eten dat je hier maar kunt vinden. Stel je voor dat Thaise mensen en touristen daar ziek van zouden worden. Mond op mond reclame zouden het zaakje dan snel sluiten en de eigenaar zit doodeenvoudig zonder werk. Dat gebeurt niet en al jaren kom ik op dezelfd plekken de zelfde verkoop karretjes tegen.

Ik nodig iedereen uit om het meer dan heerlijke (en goedkope) eten van de straat te proberen, te proeven en vooral ook op te eten. Laat al die meer dan vreselijke gedachten in je hoofd maar lekker los. Ook over die ijsblokjes. De Thaien zelf drinken immers ook water uit flessen en het ijs in hun drankjes komt daar vandaan of uit de fabriek. Niets mis mee.

Het eten hier is gemaakt met veel ingrediënten waar westerlingen niet zo bekend mee zijn, zoals citroengras, tamarinde, galangal, en natuurlijk veel rode hete pepers die het eten een enorme diepte van smaak en kruidigheid geven.

In veel delen van het landelijke Thailand genieten mensen ook van een breed scala aan voedsel dat bestaat uit dieren die zijn gevangen in de velden, waterpoelen, rivieren en meren. Insecten en miereneieren zijn hier specialiteiten. Voor mij nog steeds heel erg wennen en veel heeft daarbij wederom te maken met hoe ik ben geprogrammeerd.

Families bereiden en koken hun eten meestal buiten, zelfs als het huis een binnenkeuken heeft (de meeste huizen in de landelijke gebieden  hebben ze niet). Een of twee kleine van vuursteen gemaakte stoven (zoals weergegeven op de afbeelding), met houtskool en / of hout als brandstof, worden gebruikt om het voedsel te bereiden.

Ingrediënten zijn, zoals ik al eerder vertelde, altijd heel vers. Net geplukt uit de tuin, het bos of het veld of die zelfde dag gedood. Kip en vis bijvoorbeeld worden normaal vlak voor het koken gedood.

Tijdens mijn bezoek aan de zus van mijn vriendin in Laos kregen we 's avonds kippensoep (eerlijk is eerlijk, ik heb nog nooit zo’n lekkere soep geproefd). De kip werd voor mijn ogen geslacht. Daar waar ik de slachting van twee enorme waterbuffels en drie grote varkens voor de bruiloft kon ontlopen lukte het me bij deze kip niet. 

Hier is dat slachten waar je bij staat als onderdeel van het klaar maken van eten niet meer dan normaal. Kinderen groeien er mee op. Heel anders dan hoe ik werd opgevoed (geprogrammeerd) volledig gescheiden van die processen. Ze gebeuren bij ons achter de gordijnen (en vaak met minder respect). Hier wordt gedood wat strikt nodig is en ook de porties zijn over het algemeen kleiner.

Mijn gevoel (en gezichtsuitdrukkingen) in de week dat ik bij de familie in Laos aanwezig was werd niet echt begrepen en leverde in ieder geval een hoop plezier op. Hoezo stoere vent ;)? Wat een ervaring...

Eten (en drinken) doe je over het algemeen op een groot licht verhoogd (In Laos liepen de kippen en eenden onder ons door terwijl we genoten van ontbijt, lunch en diner) platform gemaakt van hout en bamboe. Op dat platform, meestal bedekt met een rieten vloermat, wordt het voedsel op een metalen ronde, iets verhoogde grote plaat geplaatst. Elke persoon heeft zijn / haar eigen schaal en keukengerei (lepel en vork en soms eetstokjes, een mes om te eten gebruiken we hier niet).

Aardig wat indrukken en inzichten van hoe het allemaal ook (en anders) kan. Niet beter of slechter. Gewoon anders.

Genoeg voor deze week.    

Frans Captijn (Gangey Gruma) 

www.captijninsight.com 
captijninsight@gmail.com

Inzicht in en begrip voor culturele verschillen (1)

Het bijwonen van een bruiloftsfeest in het landelijke deel van Laos, en inmiddels steeds meer inzicht hebben in het plattelandsleven in Noord-Thailand, maakt me meer en meer duidelijk dat zogenaamde ‘culturele verschillen’ heel veel te maken hebben met de manier waarop we geprogrammeerd zijn. En door die programmering is het vaak moeilijk om cultuur verschillen te begrijpen tenzij we bereid zijn om onze geest vanuit een vorm van nieusgierigheid open te stellen in plaats van direct met onze veroordelingen klaar te staan. Onze waarheid is niet de waarheid maar slechts een waarheid.

Een van de dingen die je opvalt als je op het platteland van Thailand en Laos woont of leeft, is het aantal feesten die al vroeg, bij het krieken van de dag beginnen en zeker ook hoe lang die evenementen vaak ook nog eens duren. Sommige feesten duren drie of meer dagen! (Songkran, Thai / Lao New Year, we hebben het net gevierd, duurde hier bij ons in Chiang Mai 4 - 5 dagen).

Voor festiviteiten worden vaak enorm veel gasten uitgenodigd. Het huwelijksfeest in Laos waar wij voor waren uitgenodigd, had meer dan 1000 gasten. Een ‘simple’ receptie om even te feliciteren kennen we hier niet. Mensen blijven. Soms zelfs ook blijven ze slapen. Geen enkel probleem. Catering voor honderden mensen, die allemaal te eten en te drinken moeten hebben voor de duur van het feest vergt in het Westen een enorme organisatie.) Verschillende cateraars zijn daar gespecialiseerd in en er hangt een stevig prijskaartje aan.

Hier in Thailand en wat we ervaarden in Laos, tonen gezinnen, families en dorpelingen in dit soort situaties iets over hun opmerkelijke natuur. Zonder enige stress of zenuwinzinkingen wordt het op zo’n schaal samen allemaal in rust en vooral met veel humor en gezelligheid allemaal tot in de puntjes geregeld. Je doet het samen en de volgende keer wordt jij geholpen. De ene dienst is de andere waard. Geen bedrijven, geen rekeningen, geen gespecialiseerde bedrijven. Familie, vrienden en buren doen allemaal hun best om te helpen. Het is al een eerste basis voor iedereen om zich welkom en gewaardeerd te voelen. Er wordt niets verwacht. Je doet wat je kan en wat in je vermogen ligt. Iedereen is wel ergens in gespecialiseerd. Van koken, tot tentenbouwen, tot bloemen verzorgen, en ga zo maar door.

Al het eten en drinken wordt met elkaar gedeeld. Flessen frisdrank of bier zijn er om te delen met een groep. Niet voor solo-consumptie. Als er bijvoorbeeld drie mensen en drie flessen bier zijn, is de etiquette dat één fles bier eerst wordt geopend en gedeeld met de andere twee personen. Wanneer die eerste fles leeg is, wordt de tweede fles geopend en gedeeld voordat de derde fles wordt geopend. Je opent niet alle drie de flessen tegelijk en geeft er een aan elke persoon. De gastheer doet regelmatig ijs in de glazen en zorgt er voor dat hij of zij regelmatig de glazen vult. Leeg is immers maar erg leeg.

Als je hier naar een restaurant gaat, bestel je van de kaart net als in het Westen eten dat jij lekker vindt. Geen probleem. Hier moet je er alleen van uit gaan dat iedereen die met je aan tafel zit van dat wat jij bestelt hebt zal mee eten en genieten en dat dat wat jij (voor jezelfs) besteld had maar slechts een van de 'groepsgerechten' op tafel (of je zitmat) staat.

Hoewel pittig drinken je kunt wel stellen gewoonte bij al dit soort feesten is, is luid of overdreven uitbundig gedrag dat niet. Hoewel de mensen hier veel lol met elkaar beleven, houden ze zich aan een aantal zeer belangrijke ongeschreven wetten en waarden in relatie tot acceptabel gedrag. Luidruchtig drinkgedrag in dit soort openbare samenkomsten is niet acceptabel en toont in deze cultuur niet alleen een gebrek aan beleefdheid en aan aandacht en respect voor anderen, maar feitelijk ook een gebrek aan discipline en orde. Hierdoor zijn sociale bijeenkomsten waarbij alcohol gedronken wordt vaak veel rustigere en gereserveerde gelegenheden (met veel fun) dan die we in het Westen vaak als meer rumoerig kennen.

Volgende week meer,

Frans Captijn (Gangey Gruma) 

www.captijninsight.com 

captijninsight@gmail.com

Bruiloft in Laos

Een goeie vriendin van mij kreeg een uitnodiging om op 6 april van de partij te zijn bij een bruiloft in Laos. De zus van haar woont met haar man en kinderen al meer dan twintig jaar in Laos. Een neef van hen nodigde niet alleen haar maar ook mij uit voor het huwelijksfeest. We besloten om een week naar Laos te gaan voor een familiebezoek en het feest.

Een totaal nieuwe ervaring in een totaal andere cultuur en zonder enige kennis van Lao-taal voor mij. De enige buitenlander in een feest met meer dan 1000 gasten. Geen mogelijkheid om niet gezien te worden. Ik was de langste met 1,91 cm, de enige die kaal is, en met een ander gezicht en andere kleding. En geloof het of niet, ik voelde me helemaal geen vreemdeling. Veel meer helemaal geaccepteerd, lid van de familie en super veel plezier.

Ik heb de dag voorafgaand aan het feest niet deelgenomen aan de traditionele en culturele slachting van twee grote waterbuffels en drie varkens. Het kost me even om me aan te passen aan deze andere cultuur zal ik maar zeggen.

Volgende week zal ik iets meer schrijven over de familietraditie en cultuur. Op de foto het bruidspaar.

Frans Captijn (Gangey Gruma) 

www.captijninsight.com 

captijninsight@gmail.com