Zijn
het de donkere dagen voor kerst? De nachten die langer worden? Minder zonlicht
of energie? Een andere (media) aandacht?
Er
gebeuren weer heel veel op zijn zachtst gezegd ‘nare’ dingen in de wereld. De
natuur verandert, bouwt af en maakt zich op voor de volgende toekomst. De
cirkel van het leven noemen ze dat hier in Thailand. Wij kennen het van de
natuur als het ritme van de seizoenen. Soms gaat dat met aardig wat geweld
gepaard. Je hoeft de kranten maar open te slaan of, tussen de reclames door, de
tv beelden te kijken. En ook bij mensen is er vaak heel veel andere of nieuwe beroering
in hun leven. Zeker als Nederlanders komen dan vaak gevoelens van medelijden
op.
Tijdens
onze wekelijkse lessen Filosofie die ik een aantal jaren in Middelburg volgde
en zeker ook hier in de boeddhistische omgeving kom ik er achter dat medelijden
helemaal niets oplevert. Je bereikt met medelijden eerder het tegenovergestelde
van wat je eigenlijk zou willen doen. Je doet immers niets positiefs. Ik vind het
inmiddels zoiets als meehuilen met de wolven in het bos. De personen of de
situatie waarover het medelijden gaat hebben er helemaal niet om gevraagd om
medelijden te hebben. Jijzelf vraagt er ook niet om en brengt je in een positie
waarin je er niet meer optimaal voor de ander kunt zijn. Een opstelling van
medelijden ‘besmet’ jezelf en de omgeving om je heen.
Waarom
zou je er voor kiezen om met iemand mee te gaan lijden. Niemand is er mee
gediend en toch houden we vol om dat medelijden te uiten.
Nu ik
hier al een tijdje ben denk ik ook dat het met cultuur te maken heeft. Ik
schreef ooit een scriptie voor mijn masteropleiding over ‘cultuurinvloed op
risicobeleving’. Ik zou er denk ik zo nog een kunnen schrijven over
cultuurinvloed op het fenomeen medelijden.
Het
woord is ook typisch Nederlands. Mede lijden. Een min of meer bewuste keuze om
niet alleen het lijden van een ander op de schouders te willen pakken maar ook
zelf met dat lijden mee te gaan doen.
In het
boeddhisme is de benadering anders. Lijden gaat over het algemeen over een deel
van een veel groter geheel waar je deel van uit maakt. Als je je uitsluitend
focust op die innerlijke of uiterlijke ‘pijn’ dan valt alles dat er nog wel
degelijk te waarderen is bijna helemaal weg. Ze kennen het woord eigenlijk ook
niet en gaan er anders mee om. Hier draait het om compassie. Een vorm van
empathie, betrokkenheid, mededogen, erbarmen. Er wel degelijk helemaal en bewust voor de
situatie of persoon zijn, mee voelen en meeleven maar zonder dat je er naar
jezelf, de situatie of die ander toe onder lijdt. Je zwakt jezelf niet af maar
bent er meer en geeft daardoor meer.
Een fantastisch
mooi voorbeeld daarvan levert de lotusbloem. Deze bloem wordt vaak, gekoppeld
aan de Boeddha, in tempels geofferd. De bloem komt vanuit het zaad in modder
op. Rijst tot grote hoogte boven het wateroppervlak en spreidt dan open. De
bladen van de plant drijven op het water. Druppels water hechten niet aan de bladen
maar liggen er als parels op. Een voorbeeld van er helemaal zijn, overzicht
houden en boven de materie staan (hoe moeilijk de balans daarin ook), en toch ook vrij en in de eigen kracht blijven. Betrokken zijn en er zelf niet aan onderdoor gaan. Heel blijven.
Met
medelijden maak je in mijn beleving meer kapot dan je lief is. Met compassie
bereik je voor de ander en voor jezelf zoveel meer.
Frans
Captijn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten