Ik beloofde deze week over zijn keuze van kwaliteit van leven nog even terug komen.
Henk koos er heel bewust voor om een arts te vragen om zijn leven te laten beëindigen. Geen gemakkelijke keuze, geen gemakkelijk verzoek en geen gemakkelijk proces. Niet alleen 'zakelijk' gezien. Er geldt, zeer terecht, een heel wettelijk protocol voor. Zeker ook emotioneel.
Henk gaf mij mee om als je bij een ernstige ziekte kiest voor een behandel traject, door te zetten tot dat écht niet meer lukt. En om dat 'doodlopende einde' voor zichzelf te bepalen waren voor hem 'menswaardigheid' en 'kwaliteit van het leven dat je nog rest' de beslissende factoren.
Samen met mijn zus gingen ze dat traject anderhalfjaar lang aan. Een half jaar langer dan 'de levensprognose' die voor zijn zeer ernstige ziekte (Anaplastische schildklier kanker, ik had er zelf nog nooit van gehoord) stond. Henk besloot na werkelijk alles, met alle verschrikkelijke bijwerkingen van dien, geprobeerd te hebben en rijkhalsend* uit te blijven kijken naar behandelingen die er misschien toch nog iets tegen konden doen, te stoppen en te kiezen voor die kwaliteit. Hij kon verdere tergende onderzoeken en behandelingen niet meer aan. Zijn stem was bijna op, uitzaaiingen hadden ondanks alle behandelingen inmiddels zijn longen en hersenen bereikt. Zijn energie was op. Zijn hoop was overgegaan in een "tegen zeker (niet beter) weten in..."
*):
Dat rijkhalsende uitkijken duurde lang, vele maanden op rij. Uitstel na uitstel. Hoop na hoop. Veel te lang voor Henk. Dat kwam door ellelange contractonderhandelingen (lees prijsafspraken die kennelijk maar niet wilden lukken) tussen ziekhuizen over een nieuwe studie van een behandel methode die goede vooruitzichten bood. Je blijft immers een nummer en zorg draait helaas te veel om geld. Ik heb er al een paar keer eerder over geschreven.
Hij koos voor een verzoek tot euthanasie. Net als mijn oudste zus nog maar kort geleden en, eigenlijk op een iets andere manier, mijn zwager die in januari overleed.
De 'Wet toetsing levensbeeindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding' (Nederlandse Euthanasiewet) vereist uitzichtloos en ondragelijk lijden door een medische oorzaak van een patient dat niet op een aanvaardbare andere manier verlicht kan worden. En dat verzoek moet vrijwillig en weloverwogen zijn van een wilsbekwame patient.
Dat is een stevige mond vol met alles waaraan voldaan moet worden. Mocht je bijvoorbeeld mentaal al niet meer in staat worden geacht om de keuze voor zo'n verzoek te maken dan kun je dat dus vergeten. Beter, als je er al over zou denken om er in dergelijke situaties ooit ook mogelijk voor te willen kiezen, om dat vooraf goed te regelen.
Ook ik heb dat in mijn levenstestament hier in Thailand geregeld en mijn vrouw en kinderen weten daar ook van. In dit Boeddhistische land zal dat nog niet zo heel gemakkelijk zijn, ik kom daar zo nog even op terug, maar toch.
Dat vastleggen heeft voor mij met name te maken met het feit dat ik immers in een situatie terecht kan komen, niet alleen door een ongeval maar bijvoorbeeld ook door geestelijke achteruitgang, dat ik daar zelf niet meer bewust naar kan vragen of voor kan kiezen/zelf over beslissen. Met andere woorden niet meer 'wilsbekwaam' verklaard zou worden.
Ik schreef al, het is een heel proces waar diverse artsen en soms zelfs ook een psychiater aan te pas komen. De cruciale personen voor de beoordeling zijn de huisarts en een zogenaamde 'Scen-arts'.
En ja, daar waar uitzichtloos misschien nog wat rationeel en op basis van uitslagen van onderzoeken van medisch specialisten of maatschappelijk geaccepteerde prognoses redelijk goed te bepalen is, blijft 'ondragelijkheid' in diverse gevallen toch, in mijn ogen, aardig subjectief. Hoe 'meet' je dit immers, ondanks de handvatten die die Scen-artsen daarvoor hebben. Van persoon tot persoon kan dat immers verschillen denk ik.
Zelf vind ik, ondanks ook mijn geloofsovertuiging, het een zegen dat er voor euthanasie een verzoek kan worden ingediend. Het is toch niet een soort van 'voor het gemak maar even kiezen voor een prik om over te gaan' om verder maar overal vanaf te zijn. Verre van dat. Zeker weten heeft dat met dat weloverwogen te maken. Het heeft toch, op zijn zachtst gezegd, aardig wat definitiefs in zich.
En ik noemde mijn geloofsovertuiging. Van geloofsovertuiging/richting tot cultuur of levensfilosofie, kan die opvatting over euthanasie immers verschillen. De meesten, en ook die van mij (RK), keuren euthanasie af. Uitgangspunt is dat gesteld wordt dat het leven 'heilig' is en het bewust beëindigen van dit leven te allen tijde verhinderd moet worden.
Het is, in mijn beleving, een kwestie van toch ook nog eens nuchter denken. Iedere religie of levensfilosofie is immers door menselijke behoeften en ervaringen ontstaan en ontwikkeld. Een verhaal apart waaraan ik nog een keer aandacht wil besteden. Vanuit mijn sterke band met 'Dat wat Groter is' (noem ik dat uitermate bijzondere voor hier maar even heel algemeen) geloof ik er absoluut niet in dat onnodig lijden om je leven mee af te sluiten een soort van 'opdracht van hoger hand' zou zijn. Dat 'te allen tijde' verhinderen van bewust beëindigen van dit leven gaat er bij mij dan ook niet in.
Mijn geloof, waar ik blij mee ben en dat ik met dankbaarheid van mijn ouders heb mee gekregen, omarm ik. Toch ben ik persoonlijk voorstander van euthanasie in situaties die uitzichtloos en ondragelijk zijn geworden en waar geen behandeling meer verlichting in kan brengen.
In de levensfilosofie van bijvoorbeeld mijn schoonmoeder, het Boeddhisme, is euthanasie ook 'not done'. Die filosofie gaat er van uit dat je het lijden, uitzichtloos, ondragelijk, of niet, zo veel mogelijk in dit leven aan moet gaan en afronden. In een volgend leven, heel eenvoudig gezegd, hoef je dat dan in ieder geval niet opnieuw te ervaren is de gedachte. Het gaat mij persoonlijk wat te ver en ik vraag me ook af of dit werkelijk de leer van de Boeddha is of ook een door mensen verder ontwikkelde filosofie.
Ons dorp wemelt van de vooral oude mensen die dit proces aangaan en vergeet de vele dieren hier op straat niet waarvan het leed, in de ogen van Phatsamon en mij althans, niet is aan te zien.
Ik ben blij dat ik er weloverwogen voor mocht kiezen om mijn grootste viervoeter vriend Kadhow uit zijn, in mijn eigen ogen en gevoel ondragelijke en uitzichtloze lijden, te kunnen laten verlossen. Niet gemakkelijk overigens om daar een arts in dit Boeddhistische land voor te vinden maar gelukkig toch gelukt.
Voor mijn oudste zus een paar maanden geleden en mijn zwager Henk vorige week, waren die uitzichtloosheid en ondragelijkheid van lijden overigens meer dan helder.
Voor mijn oudste zus een paar maanden geleden en mijn zwager Henk vorige week, waren die uitzichtloosheid en ondragelijkheid van lijden overigens meer dan helder.
En zoals Henk het noemde, Ik ga nu voor kwaliteit. Iets dat voor hem betekende dat hij, voor goed, afscheid wilde nemen van die uitzichtloosheid en ondragelijkheid. Zijn levenskwaliteit was op en over. Net als bij mijn oudste zus was nog verder proberen om door te gaan niet meer aanvaardbaar en werd onmenselijk.
In mijn ogen een besluit dat respect verdient zeker na hun inzet en volharding om te proberen er toch nog steeds iets van te maken.
Kiezen voor kwaliteit van leven tot dat écht niet meer lukt. Ik sluit me bij dat uitgangspunt persoonlijk van harte aan.
Mijn kids hoor ik nu zeggen: "Nou, doe nog maar effe niet." Dat is super lief en ik heb nog zat plannen om nog lekker en gezond te willen doorgaan. Toch moet je ook realitisch blijven. Je blijft, en dat geldt voor iedereen, immers maar mens van de dag of, zo weet ik uit heel veel ervaringen, nog veel korter.
Frans Captijn
Geen opmerkingen:
Een reactie posten