Toe aan nieuw leiderschap en stoppen met managen?

De meeste mensen zijn er inmiddels wel van overtuigd dat er in de wereld om ons heen wel heel erg veel 'beweging' aanwezig is. Om nu te stellen dat op 21 december 2012 de wereld zal vergaan gaat mij wel iets te ver. Het jaar 2012 uitroepen als algemeen 'doemjaar' ook. Maar toch... we zitten, zo lijkt en voelt het, in een stevige transformatie.

Op zijn zachtst gezegd kun je volgens mij stellen dat we met en in complexe mondiale problemen zitten. Een situatie van chaos die erg onrustig is. De uitwerking daarvan op ieder individueel en/of als organisatie is anders. Toch geven veel mensen aan dat hun toekomst ongewis lijkt. Netwerken houden ons in de greep en alles gaat veel sneller. Zelfs zo snel dat we niet meer alles vanuit ratio kunnen beredeneren. Religies, ethiek, westerse cultuur en ook wetenschappelijke inzichten zijn niet meer toereikend. Veel mensen zijn op zoek naar andere vormen van houvast. We worden gedwongen om steeds meer uit gevoel en intuïtie te leven.

Ook het huidige leiderschap en management staat onder invloed van de huidige roerige tijd. Leiderschap wisselt met de tijd, door wijziging van mensen (samenwerking van verschillende en instroom van nieuwe generaties), taken, omgeving en maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen.

In deze tijd zijn we dan ook hard toe aan tenminste niet één maar twee soorten nieuw leiderschap zo is mijn stelling. Verder ontwikkelt zich een nieuwe vorm van 'management'.

Nieuw leiderschap vergt allereerst het oppakken van persoonlijk leiderschap. Daarnaast het aansturen van organisaties vanuit bezielend leiderschap. 'Managen'? Transformatie, ik noem het ook wel 'Step-stone management', zal steeds verder zijn intrede gaan doen.

Persoonlijk leiderschap
Persoonlijk leiderschap staat bij mij voor het nemen van de verantwoording voor je eigen leven. Ken, of ontdek, je missie en zet om die persoonlijke missie waar te maken al je aangeboren talenten en ontwikkelde kwaliteiten op een optimaal samenwerkende manier in. Toon je ware identiteit en leef je ideaal. Mooie woorden, misschien dat je er nooit helemaal komt. Zelf het heft in handen nemen (actie nemen) in plaats van te blijven denken, te wikken en te wegen, uitstellen, naar de best bedoelde adviezen van anderen luisteren in plaats van naar dat stemmetje dat al jaren in jezelf roept, is op zich al leiding nemen over jezelf. Mijn insteek is dat achter ieder mens een idee zit dat door de grote regisseur van je leven is bedacht.
Volg dus jezelf! Ga op zoek naar de inspiratie achter je eigen bouwtekening en het potentieel dat je in je hebt. Je bent leider van jezelf en daarmee niet langer meer ondergeschikt.

Bezielend leiderschap
In de chaotische situaties en ontwikkelingen waarin we zitten en binnen de netwerken waarin we opereren gaan steeds vaker andere elementen dan hiërarchie en macht spelen. Organisaties worden platter, directeuren en managers verdwijnen, het collectief aan medewerkers weet zich zelf, vanuit het netwerk en door hun specialisme, steeds beter te organiseren voor hun taak. Een leider haalt de autoriteit niet langer meer uit de functie maar uit zijn of haar innerlijke kracht, identiteit en dienstbaarheid. 

De nieuwe leider is degene die het collectief hoogste goed, vanuit harmonie en bezieling, naar boven weet te laten komen. Het is niet iemand die de rol van baas speelt maar de natuurlijke geaccepteerde leider (al dan niet voor een bepaalde klus) is. Het is de persoon die kan luisteren zonder direct te oordelen. Die kan enthousiasmeren. Die niet gaat voor overtuigen door debat maar juist de waarde vindt in de dialoog. Hij/zij moet om kunnen gaan met chaos, complexiteit, paradoxen en onzekerheid. Van een nieuwe leider wordt gevraagd om vorm te geven uit dat wat er, vanuit een gezamenlijk te formuleren doel, uit chaos ontstaat. Daarbij zijn niet meer de managers nodig die de deur in algemene zin letterlijk voor medewerkers hebben open staan maar die hun hart voor medewerkersbezieling open hebben staan. Deze leidinggevenden zien waarde in het toelaten van verstilling. In die verstilling vinden ze nieuwe energie en creativiteit. Ze stellen zich niet langer alleen de vraag: 'Wat moet er gedaan worden?' maar veel meer onderzoeken ze en stellen ze zich open voor het antwoord op de vraag: 'Wat wil hier nu gebeuren?'.

Transformatie of 'Step-stone management'
Vanuit deze hierboven voorgestelde ontwikkelingen verwacht ik dat ook steeds minder binnen de zogenaamde SMART en planmatige en dichtgetimmerde kaders gewerkt zal kunnen blijven worden. De complexiteit van dit moment valt haast niet meer met meetbare criteria te beheersen. Het proces vergt (zelf)vertrouwen, inspiratie, creativiteit (laten ontstaan), dienstbaarheid en ophouden met alles onder controle te willen houden. Het is in veel situaties wenselijker om niet langer meer vooraf allerhande plannen van aanpak op te stellen. Het is beter om plannen van aanpak stap voor stap te laten ontstaan. Heel veel invloeden op thema's en projecten veranderen zo snel dat ze vooraf nauwelijks in te calculeren zijn. Die veranderingen zijn nooit klaar en gaan dan ook altijd door. Wie kan er tegenwoordig nog vijf jaar écht objectief vooruit kijken? De praktijk van alle dag heeft dat toch inmiddels wel uitgewezen.Transformatie, het nieuwe 'managen', vraagt om het step by step, steeds vanuit een nieuw ontstane setting met complexiteit, paradoxen en onzekerheid, omgaan met deze opeenvolgende dilemma's in een organisatie en transitie toe te durven laten. Je zou dat 'Step-stone management' kunnen noemen.

Frans Captijn